10 Հոկտեմբերի 2025, ՈՒրբաթ

Ի՞նչ է միգրենը

Միգրենը առաջնային նյարդաբանական հիվանդություն է, որն արտահայտվում է միակողմանի, զարկաձև, միջին կամ բարձր ինտենսիվության կրկնվող գլխացավերով, որոնք հաճախ ուղեկցվում են սրտխառնոցով, լուսավախությամբ և ձայնավախությամբ։

Եվրոպական նյարդաբանական ակադեմիայի (EAN) համաձայն՝ միգրենը հիվանդություն է՝ հստակ նեյրոբիոլոգիական մեխանիզմներով, այլ ոչ թե պարզապես «սթրեսի պատասխան» կամ «անառողջ կենսակերպի» հետևանք։ Այն կապված է կենտրոնական նյարդային համակարգի գերզգայունության, սենսորային ֆիլտրացիայի խանգարման և երեսեռականոթային համակարգի ակտիվացման հետ։

 

Միգրենի պատճառներ և պաթոգենեզըը

Միգրենը ունի գենետիկական և նեյրովասկուլյար բնույթ։ Հիմքում ընկած են՝

• Կեղևային տարածվող ընկճվածություն (Cortical Spreading Depression, CSD)՝ գլխուղեղի կեղևի դեպոլյարիզացիայի ալիք, առավել հաճախ՝ միգրենի աուրայով ձևի դեպքում
• Տրիգեմինովասկուլյար համակարգի ակտիվացում
• Նեյրոպեպտիդների արտազատում, մասնավորապես՝ CGRP (Calcitonin Gene-Related Peptide), որն առաջացնում է անոթների լայնացում, նեյրոգեն բորբոքում և ցավի ազդակների փոխանցում

Ռիսկի գործոններ և տրիգերներ՝

• Գենետիկ նախատրամադրվածություն
• Կանացի սեռ (3 անգամ ավելի հաճախ, քան տղամարդկանց մոտ)
• Դաշտանային ցիկլ, հորմոնալ տատանումներ
• Սթրես, քնի խանգարումներ
• Ալկոհոլի, կոֆեինի, նատրիումի գլուտամատի օգտագործում
• Սով, կտրուկ հոտեր, սենսորային գերծանրաբեռնվածություն

 

Միգրենի դասակարգումը և տեսակները

Ըստ գլխացավերի միջազգային դասակարգման՝ ICHD-3 (2020), միգրենը բաժանվում է՝

1. Միգրեն առանց աուրայի (մինչև 75% դեպքերում)

• Միակողմանի, զարկաձև գլխացավ, որը ուժեղանում է ֆիզիկական ակտիվության ժամանակ
• Տևողություն՝ 4–72 ժամ
• Ուղեկցվում է սրտխառնոցով, լուսավախությամբ և ձայնավախությամբ

2. Միգրեն աուրայով

• Աուրան առաջ է անցնում գլխացավին կամ զուգահեռ զարգանում
• Աուրայի նշաններ՝ տեսողական ֆենոմեններ (փայլեր, զիգզագներ), պարեսթեզիաներ, աֆազիա
• Տևողություն՝ 5–60 րոպե

3. Քրոնիկ միգրեն

• Գլխացավերի ≥15 օր մեկ ամսվա ընթացքում, որոնցից առնվազն 8-ը՝ միգրենին բնորոշ ախտանիշներով
• Տևողություն՝ ≥3 ամիս

 

Միգրենի ախտորոշումը

Ախտորոշումը հիմնականում կլինիկական է՝ հիմնված ICHD-3 չափանիշների վրա։ Գլխուղեղի ՄՌՏ-ն ցուցված է ոչ տիպիկ ընթացքի կամ երկրորդային գլխացավի կասկածի դեպքում։

Ախտորոշիչ չափանիշներ (ICHD-3)

•    Առնվազն 5 նոպա, որոնք համապատասխանում են հետևյալ չափանիշներին՝

• Տևողություն՝ 4–72 ժամ
• Առնվազն 2-ը հետևյալից՝ միակողմանիություն, զարկաձև բնույթ, միջին/բարձր ինտենսիվություն, ուժեղացում շարժման ժամանակ
• Առնվազն 1 հետևյալից՝ սրտխառնոց/փսխում կամ լուսավախություն և ձայնավախություն

 

Ժամանակակից բուժում (EAN և NICE ուղեցույցներով)

1. Սուր նոպայի դադարեցում (թերապիա)
2. Միգրենի կանխարգելիչ թերապիա

 

Կանխարգելիչ բուժման ցուցումները՝

• ≥4 նոպա ամսական
• Կյանքի որակի նվազում
• Սուր թերապիայի անարդյունավետություն կամ կողմնակի ազդեցություններ
• Քրոնիկ միգրեն

 

Բոտուլինային տոքսին տիպ A (Botox®)

• Ցուցված է քրոնիկ միգրենի դեպքում (≥15 օր գլխացավ ամսական)
• Արդյունավետությունն ապացուցվել է PREEMPT հետազոտություններով
• Ներմուծվում է յուրաքանչյուր 12 շաբաթը մեկ

Ոչ դեղորայքային մեթոդներ

• Կոգնիտիվ-վարքաբանական թերապիա, բիոֆիդբեք մեթոդներ
• Տրիգերների նվազեցում՝ կանոնավոր քուն, սնուցում, սթրեսի նվազում
• Չափավոր ֆիզիկական ակտիվություն (ապացուցված է՝ նոպաների հաճախության նվազում)
• Ակուպունկտուրա (սահմանափակ արդյունավետություն, հնարավոր է որպես հավելյալ միջոց)

 

Երբ դիմել բժշկի

• Եթե գլխացավերը կրկնվում են ≥4 անգամ ամսական
• Եթե սովորական ցավազրկողները չեն օգնում
• Եթե առկա է արտահայտված սրտխառնոց, փսխում, լուսավախություն կամ ձայնավախություն
• Եթե գլխացավը խանգարում է կյանքի որակին և աշխատունակությանը
• Եթե գլխացավը հանկարծակի է սկսվել և «ամենաուժեղն է կյանքի ընթացքում» (բացառել սուբարախնոիդ արյունահոսություն)

  
Միգրենը նեյրոբիոլոգիական հիվանդություն է, որը պահանջում է համապարփակ մոտեցում և անհատականացված թերապիա։ Ժամանակակից բժշկությունը առաջարկում է արդյունավետ մոտեցումներ՝ սկսած տրիպտաններից և կանխարգելիչ դեղերից մինչև թիրախային բուժում մոնոկլոնալ հակամարմիններով։ Ճշգրիտ ախտորոշումը և վաղ փուլում սկսված բուժումը հնարավորություն են տալիս զգալիորեն նվազեցնել նոպաների հաճախությունն ու արտահայտվածությունը՝ բարելավելով պացիենտի կյանքի որակը։

 

Միգրենի բուժման և նյարդաբանի խորհրդատվության գնացուցակ «ՎիտաՄեդ» ԲԿ-ում

 

Միգրենի բուժում բոտոքսի ինյեկցիաներով	120.000 դրամ
Նյարդաբանի առաջնային խորհրդատվություն, ներառյալ կրկնակի խորհրդատվություն 10 օրվա ընթացքում	12.000 դրամ
Նյարդաբանի առցանց առաջնային խորհրդատվություն, ներառյալ կրկնակի խորհրդատվություն 10 օրվա ընթացքում	10.000 դրամ
Նյարդաբանի կրկնակի խորհրդատվություն (3-րդ այց)	6.000 դրամ